Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng thăm và làm việc với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Toàn cảnh buổi làm việc

Cùng tham dự đoàn công tác có đại diện lãnh đạo các bộ, ngành: Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Về phía Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (Viện Hàn lâm) có: GS.VS. Châu Văn Minh – Chủ tịch; các Phó chủ tịch: GS.VS. Lê Trường Giang, GS.TS. Chu Hoàng Hà, GS.TS. Trần Tuấn Anh; cùng lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Viện Hàn lâm.

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc

Phát biểu chỉ đạo, Phó Thủ tướng đánh giá cao những đóng góp của Viện Hàn lâm trong suốt 50 năm qua và nhấn mạnh: "Với vai trò là cơ quan nghiên cứu hàng đầu của cả nước, Viện Hàn lâm đã có nhiều thành tựu được Đảng và Nhà nước ghi nhận." Sau quá trình tinh gọn và tái cơ cấu bộ máy, Phó Thủ tướng đề nghị Viện Hàn lâm cần: Tập trung vào những nhiệm vụ lớn và quan trọng, xứng tầm với vị thế của Viện; Xác định rõ ràng các nhiệm vụ trọng tâm cho từng giai đoạn phát triển; Chỉ ra những vướng mắc cần tháo gỡ về thể chế, nguồn nhân lực, và thương mại hóa các kết quả nghiên cứu...

Tại buổi làm việc, GS.VS. Châu Văn Minh cho biết, sau 50 năm hình thành và phát triển, đến nay Viện Hàn lâm đã có lực lượng cán bộ nghiên cứu với khoảng 3500 cán bộ, trong đó có gần 250 giáo sư, phó giáo sư và gần 1000 Tiến sỹ và đã đạt được nhiều kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ có giá trị, góp phần quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội và quốc phòng an ninh của đất nước. Nhiều công trình khoa học đã được áp dụng vào thực tiễn đem lại hiệu quả cao và đạt được nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế được áp dụng rộng rãi. Trong giai đoạn 2020 – 2025, với sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, sự hỗ trợ của các bộ ngành liên quan, cơ sở vật chất và trang thiết bị nghiên cứu của một số đơn vị nghiên cứu trực thuộc Viện Hàn lâm đã có bước tiến đáng kể, từng bước đáp ứng sự phát triển của các ngành khoa học chuyên sâu và hội nhập quốc tế và hoàn thành các mục tiêu đề ra. Đặc biệt là với 10 Phòng thí nghiệm trọng điểm được đầu tư, đã tạo một động lực cho phát triển các ngành khoa học mới, giúp các nhà khoa học của Viện Hàn lâm triển khai các vấn đề nghiên cứu cơ bản cốt lõi, có chất lượng cao, đồng thời chủ động trong các hoạt động phối hợp nghiên cứu quốc tế.

GS.VS. Châu Văn Minh - Chủ tịch Viện Hàn lâm trình bày báo cáo trước Phó Thủ tướng cùng đoàn công tác

Là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực nghiên cứu cơ bản tại Việt Nam, Viện Hàn lâm KHCNVN đã khẳng định vị thế hàng đầu với thành tích ấn tượng: hơn 2.000 công trình khoa học được công bố mỗi năm. Nhiều nghiên cứu đã xuất hiện trên các tạp chí quốc tế danh giá với chỉ số ảnh hưởng (impact factor) cao, minh chứng cho chất lượng và tầm ảnh hưởng vượt biên giới. Thành tựu khoa học của đội ngũ nghiên cứu viên Viện Hàn lâm còn được vinh danh qua những giải thưởng uy tín nhất, từ Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước trong nước, đến các giải thưởng quốc tế danh giá như Ramanujan, L'Oreal và Kovalevskaia, góp phần nâng cao vị thế của khoa học Việt Nam trên bản đồ học thuật toàn cầu.

Theo định hướng của Nghị quyết số 18 của Trung ương, Viện Hàn lâm đã thực hiện thành công quá trình tái cấu trúc toàn diện. Việc sắp xếp, hợp nhất và kiện toàn tổ chức bộ máy đã tạo ra một hệ thống tinh gọn nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ năng lực chuyên môn và đa dạng chuyên ngành khoa học. Cơ cấu mới của Viện Hàn lâm hiện gồm 24 đơn vị với bố cục hợp lý: 5 đơn vị chuyên môn trực tiếp tham mưu cho Chủ tịch Viện, 16 Viện và Trung tâm nghiên cứu chuyên sâu, 1 Nhà xuất bản phục vụ công tác xuất bản học thuật, cùng hệ thống đào tạo tiên tiến bao gồm 1 Học viện đào tạo sau đại học và 1 Trường đại học chuyên đào tạo nhân lực khoa học công nghệ chất lượng cao đạt chuẩn quốc tế.

GS.VS. Lê Trường Giang, Phó Chủ tịch Viện nêu một số khó khăn, vướng mắc chủ yếu trong hoạt động khoa học công nghệ và đề xuất giải pháp tại Viện Hàn lâm

Tại buổi làm việc, GS.VS. Lê Trường Giang, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm đã nêu một số khó khăn, vướng mắc chủ yếu trong hoạt động khoa học công nghệ và đề xuất các giải pháp tại Viện Hàn lâm. Phó Chủ tịch cho biết, hiện nay các đơn vị nghiên cứu khoa học và công nghệ trực thuộc Viện Hàn lâm đang được phân loại là các đơn vị sự nghiệp công lập, thực hiện dịch vụ công và các nhà khoa học là các viên chức trong hệ thống hành chính nhà nước. Do đó cơ chế hoạt động của các đơn vị nghiên cứu khoa học và công nghệ được áp dụng theo các chính sách chung, cơ chế hoạt động chung của các đơn vị thực hiện cung cấp dịch vụ công, ví dụ như tinh giản biên chế, giảm đầu mối, cơ chế tự chủ,… Việc này không phù hợp với bản chất của các hoạt động nghiên cứu khoa học và dẫn đến nhiều hạn chế, khó khăn trong hoạt động của các đơn vị nghiên cứu khoa học…
 
Theo tinh thần của Nghị quyết 45-NQ/TW, Nghị quyết 57-NQ/TW của Trung ương, trong giai đoạn 2025 – 2030, tập trung đầu tư, tăng cường năng lực cho Viện Hàn lâm ngang tầm các tổ chức khoa học và công nghệ quốc tế trong khu vực và trên thế giới, Viện Hàn lâm đưa ra kiến nghị tập trung vào các vấn đề như: (1) Một số giải pháp đặc thù liên quan tới tinh giản biên chế, kiện toàn các tổ chức bên trong cho phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước và xu hướng phát triển KHCN trên thế giới; (2) Tập trung đẩy mạnh đầu tư nghiên cứu cho Viện Hàn lâm, đặc biệt là trong nghiên cứu cơ bản; (3) Tiếp tục đầu tư cho Viện Hàn lâm một số Phòng Thí nghiệm trọng điểm để nghiên cứu, phát triển một số công nghệ then chốt, công nghệ chiến lược trong các lĩnh vực Công nghệ vũ trụ, công nghệ lượng tử, công nghệ vật liệu, công nghệ tế bào gốc, công nghệ chỉnh sửa gen, công nghệ vắc-xin, công nghệ AI, công nghệ IoT, công nghệ môi trường và năng lượng tái tạo, công nghệ cảnh báo thiên tai,… (4) Đóng tàu nghiên cứu biển để chủ động triển khai thực hiện các công tác khảo sát, nghiên cứu biển; (5) Xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo tại Viện Hàn lâm, thúc đẩy công tác chuyển giao công nghệ, thương mại hóa các sản phẩm nghiên cứu; (6) Tiếp tục giao Viện Hàn lâm xây dựng, triển khai một số Chương trình KHCN Quốc gia như Chương trình KHCN Vũ trụ, Chương trình KHCN Biển.

GS.TS. Trần Tuấn Anh Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm phát biểu tại buổi làm việc
   
   
GS. TS. Trần Đại Lâm, Viện trưởng Viện Khoa học vật liệu phát biểu

Đại diện lãnh đạo các Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Tài chính phát biểu tại buổi làm việc

Tại buổi làm việc, đại diện lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Viện Hàn lâm cũng nêu một số khó khăn, vướng mắc và đề xuất các giải pháp trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, các cơ chế chính sách cho nghiên cứu các đề tài, thu hút chuyên gia, các chương trình nghiên cứu khoa học về lĩnh vực hạt nhân, công nghiệp bán dẫn, công nghiệp hydro, công nghệ sinh học, đường sắt tốc độ cao...  

Phát biểu kết luận tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, trên tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 03/NQ-CP của Chính phủ, Viện Hàn lâm được xác định trở thành trung tâm khoa học công nghệ hàng đầu Việt Nam, ngang tầm các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, thuộc nhóm dẫn đầu khu vực trong lĩnh vực nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, phát triển công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực khoa học công nghệ trình độ cao. Để đạt được mục tiêu đó, đòi hỏi các nhà khoa học phải nỗ lực cao, quyết tâm lớn. Phó Thủ tướng đề nghị  Viện Hàn lâm cần tập trung thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới gồm: 

(1) Về tổ chức bộ máy: Viện Hàn lâm đã chủ động thực hiện sắp xếp bộ máy, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng đơn vị nhưng cần tiếp tục nghiên cứu, coi đây là cơ hội để chúng ta tái cấu trúc lại bộ máy, lựa chọn và phát huy năng lực của những cá nhân, tập thể xuất sắc. Đặc biệt, phải lựa chọn được những cá nhân, trưởng nhóm nghiên cứu có trình độ cao, dẫn dắt các nghiên cứu khoa học có giá trị thời đại, phù hợp với xu hướng phát triển của khu vực và thế giới;

(2) Tiếp tục phát huy vai trò đầu tàu trong nghiên cứu khoa học và công nghệ; trở thành một trong các cơ quan tư vấn hàng đầu của Nhà nước trong hoạch định chính sách, chiến lược phát triển khoa học công nghệ và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước: Tập trung thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ được giao trong Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, Nghị quyết 193 của Quốc Hội và Nghị quyết 03 của Chính phủ; Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030, nhất là trong các lĩnh vực như công nghệ vũ trụ, khoa học biển, công nghệ sinh học và vật liệu mới. Đẩy mạnh nghiên cứu cơ bản, phát triển công nghệ lõi và công nghệ nguồn để tạo nền tảng tri thức, gắn kết chặt chẽ với nhu cầu thực tiễn và thị trường như y tế, năng lượng, môi trường và công nghệ cao;

(3) Nâng cao năng lực nghiên cứu thông qua việc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lương cao: Tiếp tục thực hiện tinh giản biên chế theo lộ trình đã đề ra; cần tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số toàn diện trong quản lý và nghiên cứu, góp phần xây dựng Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số; Xây dựng cơ chế linh hoạt để thu hút và giữ chân nhân lực khoa học trình độ cao, nhà khoa học Việt kiều và chuyên gia quốc tế…

(4) Thúc đẩy chuyển giao và thương mại hóa kết quả nghiên cứu: Xây dựng các quy chế gắn kết giữa nghiên cứu khoa học với doanh nghiệp và thị trường, khuyến khích đổi mới sáng tạo và ứng dụng thực tiễn; Nghiên cứu Phát triển các khu thử nghiệm công nghệ, các trung tâm chuyển giao công nghệ chuyên nghiệp, xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa sản phẩm khoa học của Viện, phấn đấu ít nhất 10 sản phẩm từ nghiên cứu ra thị trường mỗi năm trong 5 năm tới;

(5) Nâng cấp cơ sở vật chất, đa dạng hóa nguồn lực tài chính, tăng tính tự chủ: Thu hút đầu tư, đẩy mạnh hợp tác công – tư, hiện đại hóa phòng thí nghiệm đạt chuẩn quốc tế, biến phòng thí nghiệm thành “vườn ươm” công nghệ…  

(6) Tiếp tục đẩy mạnh hợp tác quốc tế, nâng cao vị thế của Viện Hàn lâm trong khu vực và thế giới.

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng phát biểu kết luận tại buổi làm việc

Tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đã truyền cảm hứng với thông điệp mạnh mẽ, khuyến khích Viện Hàn lâm tiếp tục phát huy tinh thần "dám nghĩ, dám làm, dám thử, dám tiên phong" trong mọi hoạt động . Phó Thủ tướng kỳ vọng Viện Hàn lâm sẽ đi đầu trong nghiên cứu cơ bản và làm chủ các công nghệ chiến lược, vượt qua mọi rào cản để tạo những bước đột phá quan trọng. Những nỗ lực này sẽ góp phần vào hành trình đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao, giàu mạnh và hùng cường vào năm 2045.

 
Chụp ảnh lưu niệm
 

Nguồn: "Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam".